विषु ते बिहू… भारताच्या विविध राज्यातील नववर्षाचा अर्थ काय? कसे साजरे केले जातात हे सण? वाचा

Indian Festivals | 14 एप्रिल हा दिवस भारतात सांस्कृतिक आणि धार्मिकदृष्ट्या अत्यंत महत्त्वाचा मानला जातो. यंदा 14 एप्रिल 2025 रोजी देशातील विविध राज्यांमध्ये एकाच वेळी अनेक नववर्ष (Indian New Year Festivals) साजरे होणार आहेत. केरळ (Kerala), तामिळनाडू (Tamil Nadu), आसाम (Assam), पश्चिम बंगाल (West Bengal) आणि इतर भागांमध्ये पारंपरिक विधी, सजावट आणि सांस्कृतिक कार्यक्रमांच्या माध्यमातून नववर्षाचं स्वागत होत आहे. याच दिवशी भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर (BR Ambedkar) यांची जयंतीही मोठ्या उत्साहात साजरी केली जाते.

विषु: केरळ आणि कर्नाटकात मल्याळम नववर्ष

विषु (Vishu Festival) हा सौर नववर्षाचा सण केरळसह कर्नाटकच्या (Karnataka) काही भागांमध्ये मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो. यंदा विषु 14 एप्रिल रोजी साजरा होत आहे. घरोघरी फटाके (विषुपडक्कम) वाजवले जातात, दिवे लावून सजावट केली जाते. या दिवशी शुभ सकाळी डोळे उघडताच पहिलं दर्शन ‘विषुक्कनी’चं घेतलं जातं, ज्यामध्ये तांदूळ, फळं, भाज्या, नाणी, धातूचा आरसा आणि पिवळ्या फुलांनी सजवलेली थाळी ठेवलेली असते.

लोक नवीन कपडे (पुथुकोडी) परिधान करतात, आणि ‘विषुक्कैनीतम’ या परंपरेनुसार लहानांना भेट म्हणून पैसे दिले जातात. दुपारच्या जेवणात ‘सद्य’ नावाचे विविध चवांचे पारंपरिक पदार्थ खाल्ले जातात. भगवान विष्णूचे (Lord Vishnu) दर्शन घेऊन वर्षभर भरभराटीची प्रार्थना केली जाते.

पुथंडू: तामिळनाडूचे पारंपरिक नववर्ष

पुथंडू (Puthandu), म्हणजेच तामिळ नववर्ष, देखील यंदा 14 एप्रिल रोजी साजरा होत आहे. तामिळ पंचांगातील चित्तिरै महिन्याचा पहिला दिवस नववर्षाचा प्रारंभ दर्शवतो. तामिळनाडू, श्रीलंका (Sri Lanka) आणि मॉरिशस (Mauritius) येथील तमिळ भाषिकांमध्ये हा सण महत्त्वाचा मानला जातो.

या दिवशी देवघरात फळं, दागिने, नाणी, आणि फुलांनी सजलेली थाळी ठेवून त्याचं पहिले दर्शन घेतलं जातं. अशी श्रद्धा आहे की या ‘शुभदर्शनामुळे’ वर्षभर सुख-समृद्धी नांदते. घरोघरी पारंपरिक जेवण, भेटवस्तूंची देवाणघेवाण आणि कौटुंबिक स्नेहसंमेलने पार पडतात.

बोहाग बिहू: आसामचा कृषी नववर्ष सण

बोहाग बिहू (Bohag Bihu), आसाममधील प्रमुख सण, 14 एप्रिलपासून सुरू होतो. हा कापणीचा सण आहे आणि सौर नववर्षाचं स्वागत करणारा उत्सवही. बिहूच्या काळात आसामी समाज पारंपरिक जेवण—मांग्शो, चिरा, पिठा—चा आनंद घेतो. पुरुष, महिला आणि लहान मुले पारंपरिक पोशाख घालून बिहू नृत्य (Bihu Dance) करतात, गाणी म्हणतात आणि वडीलधाऱ्यांचे आशीर्वाद घेतात.

बिहू वर्षात तीन वेळा साजरा केला जातो—भोगाली (जानेवारी), बोहाग (एप्रिल), आणि कोंगाली (ऑक्टोबर). यातील बोहाग बिहू नववर्षाशी निगडित असल्यामुळे विशेष महत्त्वाचा मानला जातो.

पोइला बोइशाख: बंगाली नववर्षाची सुरुवात

पोइला बोइशाख (Pohela Boishakh), म्हणजेच बंगाली नववर्ष, यंदा 15 एप्रिल रोजी पश्चिम बंगाल आणि त्रिपुरा (Tripura) या भागांमध्ये साजरा केला जात आहे. बैशाख महिन्याचा पहिला दिवस नववर्षाचा प्रारंभ दर्शवतो. लोक घरासमोर तांदळाच्या पिठाने ‘अल्पना’ नावाची रांगोळी काढतात. घराची सजावट, पारंपरिक वेशभूषा, गाणी, नृत्ये, आणि कुटुंबियांचे एकत्र येणे—या गोष्टी या दिवशी महत्त्वाच्या ठरतात.

बालकांपासून वृद्धांपर्यंत अनेकजण चित्रकला, नृत्य, गायन आणि कवितावाचन यांसारख्या स्पर्धांमध्ये भाग घेतात. बंगाली समाजासाठी हा सण नव्या आशेचा आणि सांस्कृतिक अभिमानाचा (Bengali Culture) असतो.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर जयंती

या सर्व सणांव्यतिरिक्त, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांची 134वी जयंती (Ambedkar Jayanti 2025) देखील आजच साजरी होत आहे. देशभरात त्यांच्या कार्याचा स्मरणोत्सव, व्याख्यानं, रॅली आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले गेले आहेत.