FDC Drugs Ban | भारताच्या केंद्रीय औषध मानक नियंत्रण संस्थेने (Central Drugs Standard Control Organisation – CDSCO) औषध सुरक्षा मानकांचे गंभीर उल्लंघन केल्याप्रकरणी 35 फिक्स्ड-डोस कॉम्बिनेशन (Fixed-Dose Combination – FDC) औषधांवर बंदी घातली आहे.
यामध्ये मधुमेह , उच्च रक्तदाब , वेदना, संसर्ग आणि इतर रोगांवर उपचारासाठी वापरल्या जाणाऱ्या लोकप्रिय औषधांचा समावेश आहे. 11 एप्रिल रोजी जारी केलेल्या आदेशानुसार, या औषधांचे उत्पादन, विक्री आणि वितरण त्वरित थांबवण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.
औषध बंदीमागचे कारण (Reason for Ban)
राज्य औषध नियामकांनी (State Drug Regulators) केंद्रीय देखरेख प्रक्रियेचे पालन न करता या औषधांना मंजुरी दिली होती. भारतीय औषध महानियंत्रकांनी (Drugs Controller General of India – DCGI) याला “सार्वजनिक आरोग्यासाठी गंभीर धोका” म्हटले आहे. नवीन औषधे आणि क्लिनिकल चाचण्या नियम, 2019 (New Drugs and Clinical Trials – NDCT Rules, 2019) अंतर्गत अनिवार्य सुरक्षा आणि प्रभावीपणाचे मूल्यांकन न करता या औषधांना परवानगी देण्यात आली होती, असे आदेशात नमूद आहे.
फिक्स्ड-डोस कॉम्बिनेशन औषधे म्हणजे काय? (What are FDC Drugs)
फिक्स्ड-डोस कॉम्बिनेशन (FDC) औषधांमध्ये एकाच गोळीत किंवा डोसात दोन किंवा अधिक सक्रिय घटक (Active Ingredients) असतात. यामुळे उपचार सुलभ आणि नियमित होतात, परंतु शक्तिशाली औषधांचे संयोजन केल्यास त्यांची सखोल सुरक्षा तपासणी (Safety Assessment) आवश्यक आहे. सीडीएससीओने देशभरातील औषध सुरक्षा नियमांची एकसमान अंमलबजावणी (Uniform Implementation) करण्याच्या महत्त्वावर जोर दिला आहे.
बंदी घालण्यात आलेल्या ३५ एफडीसी औषधांची संपूर्ण यादी:
- डॅपग्लिफ्लोजिन + ग्लिमेपिराइड + मेटफॉर्मिन
- सिलनिडिपिन + मेटोप्रोलोल सक्सिनेट
- इटोडोलॅक + पॅरासिटामॉल + क्लोरझोक्साझोन
- ट्रिप्सिन-कायमोट्रिप्सिन + डिक्लोफेनाक + पॅरासिटामॉल
- ग्लुकोसामाइन + डायसेरीन + मिथाइल सल्फोनील मिथेन
- निमेसुलाइड + सेराटिओपेप्टिडेज + पॅरासिटामॉल
- डायसेरीन + ग्लुकोसामाइन + मिथाइल सल्फोनील मिथेन
- लेव्होसेटिरिझिन + मॉन्टेलुकास्ट + एम्ब्रोक्सोल
- निमेसुलाइड + पॅरासिटामॉल + सेराटिओपेप्टिडेज
- पॅरासिटामॉल + क्लोरझोक्साझोन + एसिक्लोफेनाक
- ओफ्लॉक्सासिन + ऑर्निडाझोल + रेसेकाडोट्रिल
- सेफिक्झिम + ओफ्लॉक्सासिन + लॅक्टोबॅसिलस
- डायसेरीन + ग्लुकोसामाइन + बॉस्वेलिया सेराटा
- इटोडोलॅक + पॅरासिटामॉल + सेराटिओपेप्टिडेज
- पॅन्टोप्राझोल + डोम्पेरिडोन + लेव्होसुलपिराइड
- ग्लुकोसामाइन + मिथाइल सल्फोनील मिथेन + बॉस्वेलिया सेराटा
- डायसेरीन + मिथाइल सल्फोनील मिथेन + बॉस्वेलिया सेराटा
- ट्रिप्सिन-कायमोट्रिप्सिन + डिक्लोफेनाक + सेराटिओपेप्टिडेज
- ग्लिमेपिराइड + मेटफॉर्मिन + व्होग्लिबोस
- ट्रिप्सिन-कायमोट्रिप्सिन + डिक्लोफेनाक + मिथाइल सल्फोनील मिथेन
- पॅरासिटामॉल + एसिक्लोफेनाक + क्लोरझोक्साझोन
- पॅरासिटामॉल + डिक्लोफेनाक + क्लोरझोक्साझोन
- इटोडोलॅक + पॅरासिटामॉल + मिथाइल सल्फोनील मिथेन
- सेफिक्झिम + लॅक्टोबॅसिलस + ओफ्लॉक्सासिन
- पॅरासिटामॉल + क्लोरझोक्साझोन + निमेसुलाइड
- ड्रोटाव्हेरीन + मेफेनामिक ऍसिड + पॅरासिटामॉल
- ग्लुकोसामाइन + डायसेरीन + बॉस्वेलिया सेराटा
- सेराटिओपेप्टिडेज + डिक्लोफेनाक + पॅरासिटामॉल
- डिक्लोफेनाक + मिथाइल सल्फोनील मिथेन + पॅरासिटामॉल
- ग्लुकोसामाइन + मिथाइल सल्फोनील मिथेन + डायसेरीन
- पॅरासिटामॉल + डिक्लोफेनाक + सेराटिओपेप्टिडेज
- पॅन्टोप्राझोल + डोम्पेरिडोन + सिमेथिकोन
- ट्रिप्सिन-कायमोट्रिप्सिन + डिक्लोफेनाक + बॉस्वेलिया सेराटा
- निमेसुलाइड + पॅरासिटामॉल + मिथाइल सल्फोनील मिथेन
- पॅन्टोप्राझोल + डोम्पेरिडोन + सिमेथिकोन + ऍक्टिव्हेटेड डायमेथिकोन
औषध वापरकर्त्यांनी काय करावे? (Advice for Users)
या औषधांचा वापर त्वरित थांबवून सुरक्षित पर्यायांसाठी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. फार्मसींना या औषधांचा साठा काढून टाकण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत. प्रतिकूल परिणाम जाणवल्यास, आरोग्य सेवा प्रदात्याला किंवा भारताच्या औषध दक्षता कार्यक्रमाद्वारे (Pharmacovigilance Program) माहिती द्यावी.
पुढील काय होणार? (What’s Next)
राज्य नियामकांनी या औषधांसाठी दिलेले विद्यमान परवाने रद्द करावे लागतील. बंदरे आणि क्षेत्रांमधील औषध अंमलबजावणी पथके या बंदीचे निरीक्षण आणि अंमलबजावणी करतील. पुढील काही महिन्यांत औषध मंजुरी प्रक्रियेचा (Drug Approval Process) व्यापक आढावा अपेक्षित आहे.
